15.05.2013, 11:20

Korkunun Kokusu Var

Terimiz bir iletişim aracı

Bu koku araştırması neyin nesi? Amaç ne? Nasıl bir hedefe ulaşmak için...
- Psikolojide araştırmalar, incelemeler genellikle tek kişi üzerinden yapılıyor. Ben mekanizmaların sosyal olarak nasıl işlediğini merak ediyorum. Evrimle sosyalleştik, benim çözmeye çalıştığım hangi mekanizmalarla gerçekleşti bu sosyalleşme. Uzun süre dil ve iletişim üzerine çalıştım. Siz elinizi uzatıp bardağınızı alırken, beyninizin motor sistemine emir gidiyor: “Kolunu uzat, bardağı al”. Ben sizin ne yaptığınızı gördüğüm an, benim beynimdeki merkez de aynı hareketi tekrarlıyor...
Gerçekten mi?
- Evet siz konuşurken ben aslında sizin ağzınızdan çıkan sözcükleri de tekrarlıyorum. Çünkü benim vücudum mimari olarak sizinkiyle aynı. Yaptığınız bütün hareketlerin aynısını yapıyorum.
Farkına varmadan mı?
- Evet, otomatik olarak. Tenis oynuyorsunuz diyelim, önce karşınızdaki insanın hareketi beyninizde canlanıyor sonra siz karşı hamleye geçiyorsunuz. Aslında bu araştırmayı yapma amacımız da, kokuyla ilgili, böyle bir ayna mekanizması var mı yok mu, onu anlamaya çalışmaktı...
Peki bunun için n’aptınız?
- 10 erkeğin, 20 Euro’ya terlerini satın aldık. Onlara kokacak hiçbir şey yedirmedik. Onlara korku için “The Shining” filmini, tiksinmeleri için “Jackass” adlı programı izlettirdik. Her iki durumdaki terlerini inceledik. Ve yüzlerinin ifadelerini tespit etmeye çalıştık.
Korktuğumuz zaman yüzümüzün ifadesinde ne değişiyor?
- Burun deliklerimiz açılıyor, ağzımız açılıyor, gözbebeklerimiz büyüyor. Hepimiz korkan birini gördüğümüz anda anlarız. Korkmak çok önemli. Hayatta kalabilmemiz için şart. Tehlikenin seviyesini korkarak kontrol edebiliyoruz. Aynı şeklide tiksinme de önemli. Bir şeyden tiksindiğiniz zaman, her şeyimizi kapatıyoruz. Ağzımızı, gözümüzü, dışarıdan bir şey gelmesin diye. Bu araştırmada, yüz kaslarını elektrodlarla ölçünce, korkarken de, tiksinirken de yüzümüzün aldığı şekillerin, herkeste aynı olduğunu gördük.
Nasıl oluyor?
- Oluyor işte. Dereceleri değişik ama hareketler aynı. Bu da yeni bir buluş.
Bu neyi gösteriyor?
- Terin, biokimyasının diğer insana bir bilgi taşıdığını, o kokuyu alan kişide de aynı etkiyi yarattığını.
Korku ve tiksinme bulaşıcı yani...
- Kesinlikle evet. Sosyal bir ortamda biri korkup terleyince, o terin kokusunu alan diğer herkes de, derecesi farklı olsa da korkmaya başlıyor. Tiksinme için de aynı şey geçerli. Bizler terimizle iletişim kuruyoruz. Oysa, bugüne kadar terin bir önemi yoktu, sadece görüntü, ses, dokunma vs. önemliydi. Yeni keşif, terin dolayısıyla kokunun da aynı şekilde bir iletişim aracı olduğu.

Koku, ilk hissimiz

Bu araştırma neye yol açtı?
- Mesela bazı markalar MR cihazlarına havalandırma sistemi koymaya başladılar. Bir sonraki, bir öncekinin terinin kokusunu alıp, korkmasın diye. Biz bu araştırmayla, ilk hissimizin, ilk iletişimimizin, kokuyla gerçekleştiğini keşfettik. Bebek annesinin memesini, sütün kokusuyla buluyor. O yeni doğmuş haliyle bile memeye doğru tırmanmaya başlıyor. Bu araştırma elde edilen bilgileri savaşlarda dahi kullanabilirsiniz, atacağınız korku-koku bombasıyla, insanların korkmasını sağlayabilirsiniz.

Biberiye kokusu zamanı duygusuyla oynuyor

Alışveriş merkezleri tüketimi arttıran kokular kullanıyor mudur?
- Olabilir. Ama bulmuşlarsa bile, kimseye söylemezler. Biz başka bir araştırma yaptık. Suyu nasıl daha az kullanabiliriz diye. Amacımız, banyoda kaldığınız 10 dakikayı, size 20 dakika gibi algılatıp, sudan tasarruf etmekti. Zaman duygunuzla oynamak...
Sonuç ne oldu?
- Önce kokusuz denedik, sonra nane ve biberiyeyle. Ve fark ettik ki, biberiye kokusu, insandan zamanın daha çabuk geçtiği duygusunu uyandırıyor. Bunun mantıkla alakası yok, böyle. Adam başına birkaç dakika su tasarrufu olsa, milyonlarca insanda muazzam bir fark yaratır.

Mutluluğun kokusu var mı?

Mutluluğun, tutkunun ya da şehvetin kokusu var mı?
- Henüz bilmiyoruz. Araştırmalar sürüyor. Bildiğimiz şu: Daha çok negatif duygular bilgi taşıyor. Çünkü negatif şeyler tehlikeli. Mutlulukta, kendimizi korumayı gerektirecek bir durum yok. Ama negatif şeylerde var. Bütün dillerde, pozitif kelimeler o dilin sadece yüzde 33’ünü, negatif kelimeler ise yüzde 67’sini oluşturuyor. Pozitif şeylerle karşılaştığımızda, detaylı değil, genel şeyler düşünüyoruz. Oysa negatif şeylerle karşılaştığımızda daha analitik düşünmeye başlıyoruz. Üstelik hava bulutluyken, kapalıyken de aynı şey geçerli. O yüzden de Kuzey ülkelerinin insanları daha bireysel, daha analitik, güneylilerse daha sosyal, genel ve daha mutlu.

Yorumlar (0)
15
açık
Günün Anketi Tümü
En Çok Sevdiğiniz Renk Hangisi?
Namaz Vakti 29 Mart 2024
İmsak 05:18
Güneş 06:45
Öğle 13:14
İkindi 16:45
Akşam 19:32
Yatsı 20:54
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13