Suikasti engelleyen tabaklara verilen ad...

Celadon, Çin veya Japon porselen tabakları. Porselen, (Fr. porcelaine). Kaolinden yapılma, beyaz, sert ve yarı saydam çömlek hamurundan yapılmış (tabak vb.) Mertebani, Osmanlıca fağfuri, Fağfur.

Tarih 09.10.2016, 19:56 09.10.2016, 20:09 Emre
Suikasti engelleyen tabaklara verilen ad...

Porselen uzun ömrü, dayanıklılığı, sağlık açısından daha iyi olup, toprak kaplardan inceliği,  zarif görünümü dayanıklı ve sağlık açısından daha üstün olmasından dolayı yemek kapları üretiminde tercih edilir. Osmanlı döneminde saraylarda  kullanılan porselen kaplar ganimet veya hediye olarak gelmiştir. 

Porselenler en iyi üreten Çin, Japonya ve Avrupa Ülkelerinden tedarik edilmiştir. Bunlar tabak, sahan, kase, fincan, tepsi, ibrik gibi şekillendirilmiştir.Osmanlı döneminde Padişahlar hep zehirlenme sonucu öldürüleceklerini düşündüğünden çeşitli tedbirler almışlardır. İktidar ve güç sahibi kişiler için zehirlenerek bir suikast sonucu öldürülecekleri evhamı nedeniyle alınan bu tedbirlerden bir tanesi de bu porselen tabak ve kaplar olmuştur. Bu işle ilgili olarak çaşnigir (çeşnici) denen kişi ve makamıyla kurumsal bir hale getirilmiş olup yemekle suikasti önlemişlerdir. 

Ancak  Saltanat sahibi kral, padişah, hakan, diktatör gibi zalim kişiler çevresindeki en güvenilir kişileri bu makama getirirlermiş. Buna rağmen yinede bir çok kral, hakan ve padişah seçtikleri bu kişilerce zehirlenerek suikaste uğramışalardır. Bu nedenle dönem dönem sofrada suikaste karşı muhtelif tedbirler almışlardır. Ama sonucu pek değiştirmeyen bu tedbir arasında bakır yerine altın tabaklar ve çatal, kaşık kullanılmıştır. Çeşnicibaşına da güvenmemişler. Yerine kilercibaşı almışlarıdır. Ayrıca içeceklerden sorumlu şarabdar veya kahvecibaşı gibi görevliler de bu zehirlenme ve öldürülmeye karşı tedbir olarak kullanılmıştır. Saraylara özel hastane, doktor ve hekim  dahi önleyememiştir. Hatta yemekte bıçak ve zehir gizlemeye olanaklı tuz dahi bulundurulmazdı. Osmanlılarda Çin kökenli olan bu porselenlere fağfur veya fağfuri olarak adlandırılmıştır. Lotus, şakayık, lale gibi çiçek bezemeleriyle süslenmiştir. Ejderha, kuş ve çeşitli hayvanlar motif olarak kullanılmıştır. Osmanlı Padişahları celadon denen bu doğu kökenli Çin ve Japon porselenlerine güvenmişlerdir. Önleyici bir tedbir olarak zehiri aldığına, süzdüğüne veya gösterdiğine inanılan Çin veya Japon porseleni (celadon - fağfuri) tabaklar kullanılmıştır.

Cem Sultan’ın zehirlenmesi Borgias dizisinde de işlenmişti.

SUİKASTI ENGELLEYEN TABAKLAR
Görevi hayati önemde olduğu için çaşnigir, yani ‘lezzet-tutan’, en güvenilir kişiler arasından seçilirdi. Onun denetiminde hazırlanan yemekler tabaklara; tabaklar sahanlara; sahanlar sinilere yerleştirildikten sonra deriden bir mahfazanın içine konarak padişahın huzurunda açılmak üzere mühürlenirdi. Kurulan sofrada bıçak ve zehir gizlemeye olanaklı tuz bulunmazdı. Ayrıca zehiri aldığına veya gösterdiğine inanılan Çin veya Japon porseleni (celadon - fağfuri) tabaklar kullanılırdı. Bir diğer önlem ise bakır yerine altın tabaklar ve çatal-kaşık kullanılmasıydı. (Eski çağlarda zehirlenmenin sadece suikast nedeniyle olmadığını unutmayalım. Örneğin Avrupa’nın güçlü kralı VI. Karl zehirli mantar yiyerek ölmüştü.) II. Murat devrinden itibaren çeşnicibaşı geri plana düşerken onun yerini kilercibaşı almıştır. Ayrıca içeceklerden sorumlu şarabdar veya kahvecibaşı gibi görevliler de vardı. Eğer sultan herhangi bir nedenden zehirlenecek olursa devreye hekimbaşı girebilirdi.

FATİH ZEHİRLENDİ Mİ?
II. Mehmet, padişahın oğulları dışında başkalarıyla birlikte
yemek
yemesini kanunla yasaklarken elbette nedenlerden biri de güvenlikti. Ne ki, sayısız suikast girişiminden kurtulan Fatih, -büyük olasılıkla- gut hastalığının tedavisinde kullanılan ilaçtan zehirlenerek öldü. Bu ölümün
Venedik
destekli bir suikast olup olmadığı ise hâlâ tartışılıyor. Fatih’in küçük şehzadesi Cem Sultan da İtalya’da -büyük olasılıkla kendinden kurtulmak isteyen papalık görevlilerince- zehirlenerek öldü.

ÇEŞNİCİ DE ZEHİRLER
Ortaçağ devletleri ise hükümdarın zehirlenme olasılığına karşı daha basit bir yol izlediler: Hükümdarın yediğini, içtiğini sıkı biçimde denetlemek. Selçuklular, bu görevi ‘çaşnigir’ makamıyla kurumsal bir hale getirdi (Günümüzdeki söylenişiyle ‘çeşnici’). Bu önlemlere karşın Büyük Selçuklu sultanı Melikşah’ın 1092’de zehirlenerek öldürüldüğü pek çok kaynakta yer alan bir iddiadır. Anadolu Selçuklu sultanı Alaeddin Keykubat ise 1237’de Kayseri’de verdiği bir ziyafette Çaşnigir Nasıreddin Ali’nin sofraya getirdiği tavuktan yer yemez zehirlendi. Birkaç saat içinde tüm vücudu kasılıp konuşamaz hale geldikten sonra hayatını kaybetti. Sultanın ölümünün ardından yaşanan gelişmeler, bunun bir gıda zehirlenmesi değil, organize bir suikast olduğuna işaret eder.

1092
Büyük Selçuklu sultanı Melikşah’ın öldüğü yıl. Sultanın zehirlenerek öldürüldüğü farklı kaynaklarda geçer.

1237
Alaeddin Keykubat’ın zehirlenerek öldürüdüğü sene. Sultan Keykubat çeşnicibaşının sofraya getirdiği tavuktan yer yemez zehirlendi. 

Yorumlar (0)
15
açık
Günün Anketi Tümü
En Çok Sevdiğiniz Renk Hangisi?
Namaz Vakti 29 Mart 2024
İmsak 05:18
Güneş 06:45
Öğle 13:14
İkindi 16:45
Akşam 19:32
Yatsı 20:54
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 81
2. Fenerbahçe 30 79
3. Trabzonspor 30 49
4. Beşiktaş 30 46
5. Kasımpasa 30 43
6. Başakşehir 30 42
7. Rizespor 30 42
8. Antalyaspor 30 41
9. A.Demirspor 30 39
10. Alanyaspor 30 39
11. Sivasspor 30 38
12. Samsunspor 30 36
13. Kayserispor 30 36
14. Ankaragücü 30 33
15. Hatayspor 30 33
16. Konyaspor 30 33
17. Gaziantep FK 30 31
18. Karagümrük 30 30
19. Pendikspor 30 29
20. İstanbulspor 30 13
Takımlar O P
1. Eyüpspor 27 64
2. Göztepe 27 56
3. Sakaryaspor 27 47
4. Ahlatçı Çorum FK 27 45
5. Kocaelispor 27 45
6. Bodrumspor 27 44
7. Boluspor 27 43
8. Bandırmaspor 27 41
9. Gençlerbirliği 27 40
10. Erzurumspor 27 37
11. Ümraniye 27 33
12. Keçiörengücü 27 32
13. Manisa FK 27 31
14. Şanlıurfaspor 27 27
15. Tuzlaspor 27 27
16. Adanaspor 27 27
17. Altay 27 15
18. Giresunspor 27 7
Takımlar O P
1. Arsenal 28 64
2. Liverpool 28 64
3. M.City 28 63
4. Aston Villa 29 56
5. Tottenham 28 53
6. M. United 28 47
7. West Ham United 29 44
8. Brighton 28 42
9. Wolves 28 41
10. Newcastle 28 40
11. Chelsea 27 39
12. Fulham 29 38
13. Bournemouth 28 35
14. Crystal Palace 28 29
15. Brentford 29 26
16. Everton 28 25
17. Luton Town 29 22
18. Nottingham Forest 29 21
19. Burnley 29 17
20. Sheffield United 28 14
Takımlar O P
1. Real Madrid 29 72
2. Barcelona 29 64
3. Girona 29 62
4. Athletic Bilbao 29 56
5. Atletico Madrid 29 55
6. Real Sociedad 29 46
7. Real Betis 29 42
8. Valencia 28 40
9. Villarreal 29 38
10. Getafe 29 38
11. Las Palmas 29 37
12. Osasuna 29 36
13. Deportivo Alaves 29 32
14. Mallorca 29 30
15. Rayo Vallecano 29 29
16. Sevilla 29 28
17. Celta Vigo 29 27
18. Cadiz 29 22
19. Granada 28 14
20. Almeria 29 13