Hayvanlarda Down Sendromu Görülebilir Mi?

Down sendromu 21.kromozomda her zamanki iki kopya yerine fazladan bir kopyanın bulunması nedeniyle görülen genetik bir anormalliktir. Bu kromozomal bozuklukta hücreler anormal olarak bölünür, 21. kromozomda üçüncü bir kopya oluşmasına neden olur. Bu genetik bozukluğu olan kişiler öğrenme güçlüğü, problem çözme, akıl yürütme becerilerinde zorluk ve sosyal eksiklikler yaşayabilmektedir. Down sendromu olan kişilerde yuvarlak yüz, çıkık kulaklar, basık burun kökü ve yukarı eğik gözler gibi karakteristik yüz özellikleri görülmektedir. Ancak Down sendromu insanlar ile sınırlı değildir, hayvanlar da bu genetik bozukluktan müzdarip olabilir.

İnsanların hayvanlar alemindeki en yakın akrabaları da Down sendromu gibi bazı kromozomal hastalıkların belirtilerini göstermektedir. İnsanlar ve şempanzelerin %99 oranında genetik yapılarının benzer olduğu gösterilmiştir. Şempanzeler 48 kromozom (24 çift) taşırken, insanlar 46 kromozom (23 çift) bulundurmaktadır. Bu genetik olarak şempazelerin insanlarla benzerlik gösterdikleri anlamına gelmektedir. Bu nedenle şempanzeler insanlar ile aynı hastalıklardan müzdarip olabilmektedir.

Down sendromlu köpekler çok nadirdir. Köpekler hücre başına 78 kromozom taşırlar ve 21.kromozomda herhangi bir kusur aslında köpekler için ölümcül olabilir. Down sendromlu yavru köpeklerin uzun süre hayatta kalma şansı oldukça düşüktür. Bunun nedeni kromozom anormallikleri olan, gelişmekte olan fetüsün anne karnında düzgün büyüyememesidir.

-Deri yamaları, kronik kuru burun, yetersiz saç ve sık sık tüy kaybı nedeniyle kürkte incelme gibi sıradışı fiziksel özellikleri nedeniyle Down sendromlu köpekleri kolaylıkla fark edebilirsiniz.

-Bu genetik durumdan müzdarip köpekler genellikle vücut sıcaklığında dalgalanmalara yol açan tiroid bozuklukları, konjenital kalp kusurları, kötü görme ve işitme problemlerine sahip olma eğilimindedir.

-Basit komutları yerine getirmekte zorlandıklarında bilişsel yetersizlik de fark edilebilir. Olağandışı hareketler de bu köpeklerde yaygın görülür.

-Çağrılara cevap vermemek gibi davranışlar gösterebilirler. Bunun nedeni işitme sorunları ya da faaliyetlere daha az ilgi göstermelerine sebep olan diğer sorunlar olabilmektedir.

Amerika Birleşik Devletleri’nin güney bölgesinde bulunan bir yaban hayatı sığınağında doğan beyaz bir kaplan olan Kenny, 2008 yılında son nefesini verdi. Bu kaplanın Down sendromundan muzdarip olduğu söyleniyordu. Kenny akraba evliliği sonucu doğan bir kaplandı yani akraba olan hayvanların çiftleştirilmesi sonucu doğmuştu. Kenny’ nin ailesi kardeşlerdi.

Haziran 2011 yılında, Amerikan Zooloji Derneği tarafından resmen yasaklanana kadar beyaz kaplanların akrabaları ile çiftleştirilmesi yaygın bir uygulamaydı. Bunun nedeni akrabalar ile çiftleşmenin genetik çeşitliliği engellemesi idi. Sağlıklı yavrular üretmek için genetik çeşitlilik gereklidir. Safkan hayvanlar genetik sorunlara yatkınlık yaratan sınırlı genetik çeşitlilik ile doğarlar. Bu duruma en iyi örnek, doğuştan zihinsel yetersizlik gösteren beyaz kaplan, Kenny olacaktır. Kenny zihinsel engellidir ve çeşitli bilişsel bozuklukları göstermektedir. Down sendromunda görülen tipik yuvarlak yüze sahiptir. Tipik özellikleri her ne kadar Down sendromuna benzese de, kaplanlar sadece 19 kromozoma sahiptir. Kenny de bu semptomlara neden olan genetik hastalığı belirlemek oldukça zordur.

İnsanların aksine, kedilerde sadece 19 çift kromozom bulunmaktadır. Dolayısıyla 21. kromozoma sahip olmadıklarından, kedilerde Down sendromu görülmez. Ancak kedilerde bilişsel ve gelişimsel bozukluklara neden olabilen Klinefelter sendromu gibi diğer kromozomal bozukluklar görülebilmektedir. Bu durumdaki kediler aşırı büyük görünür, sıra dışı yüz özelliklerine sahiptir ve çok hızlı kilo almaktadırlar.

Genel olarak, 21.kromozomdaki kusur Down sendromunun altta yatan nedenidir. Tıpkı kedilerde olduğu gibi, tüm hayvanlarda 21 çift kromozom bulunmaz. Ancak 21. kromozom haricinde farklı kromozomların çift kopyası olabilir ve bu durumlar Down sendromu semptomlarını taklit edebilir.