Yılanlar azla yetinmiyor: Aşağı doğru kayıp düşmelerini engellemeye yetecek kadar güç kullanmıyor yalnızca; ağaca gereğinden çok daha fazla güç uygulayarak tutunuyor. Araştırmacılar, bu şekilde hareket eden yılanların ağaca daha kolay tırmanmakla düşme olasılığını azaltmak arasında seçim yaptığını düşünüyor.
Biliminsanları yılanların ağaçlara tırmandığını biliyorlardı ve bunu nasıl yaptıklarına dair kabaca bir fikirleri vardı. New York’taki Siena College sürüngen hayvan uzmanlarından Greg Byrnes, yılanların tırmanmak için ne kadar güç kullandığının ya da ne kadar güç kullanacaklarına nasıl karar verdiklerinin bilinmediğini fark ederek bu sırrı çözmeye karar vermiş. Ortaya çıkardığı sonuçlar şaşırtıcı.
“Yılan için güvende olmak, az çaba harcamaktan çok, çok daha önemli,” diyor.
Dikey tırmanış, jimnastik salonunda ipe tırmanan herkesin bildiği gibi hiç kolay bir şey değil. Yükseklere ulaşmak çok enerji istiyor. Ancak birçok hayvan için tırmanmak bu çabaya değiyor. Bazıları ağaçta yaşayan türler olan ve zamanlarının çoğunu ağaçta geçiren yılanlar için, hem yırtıcılardan kaçınmak hem de avlanmak için bir yol olabiliyor.
Bir hayvanın ağaca nasıl tırmandığı fiziksel özelliklerine bağlı olarak değişiyor. Örneğin kediler ağacı pençeleriyle kavradıklarından çok daha kolay tırmanıyor. İnsanlar düşmemek için kas gücüne bel bağlıyor. Yılanların bacakları olmayabilir ama onlar da ağaca tırmanmak için, bedenlerini ağaca sıkıca sararak yarattıkları kas gücünü kullanıyor.
Byrnes ve Cincinnati Üniversi’nden meslektaşı Bruce Jayne, ağaç gövdesi olarak işlev görecek 2,4 metre çapında bir silindir yoluyla bu gücü laboratuvarda ölçmüş. Farklı noktalarına baskı algılayıcıları yerleştirdikleri “ağaç gövdesini” dokulu bir bantla sarmışlar. Beş farklı yılan türü “ağaca” tırmandığı sırada bu süreci videoya çekmişler. Morelia nauta gibi bazı türler hayatlarının neredeyse tamamını ağaçlarda geçiriyor. Boa gibi bazıları da yırtıcılardan kaçınmak için yavruyken ağaçlarda büyük zaman geçiriyor ama yetişkinlikte ağaçtan iniyor.
İnce uzun bedenli yılanlar kendilerini yapay ağaç gövdesine birbirlerinden oldukça farklı biçimlerde sarmış. Bazen gövdeye dengeli olarak sarılırken bazen de bedenlerinin büyük kısmını tek bir yükseklikte toplamış. Byrnes ve Jayne, nasıl sarılırsa sarılsınlar beş türün de, geri kaymalarını engellemeye gerekenden çok daha fazla, hatta bazen üç katı, bir güç kullandığını ortaya koymuş.
Byrnes, ekstra enerji gerektiren bu aşırı güçlü tutunmanın düşme olasılığını azaltarak yılana fayda sağladığına inanıyor. Düşmenin tehlikesinin doğrudan fiziksel zarardan çok görünmekle ilgili olduğunu söylüyor.
“On metrelik bir düşüş yılana büyük bir zarar vermez ama yerde olmak yırtıcılara karşı korunmasız duruma düşürebilir. Ayrıca ardından yılan ağaca tekrar tırmanmak zorunda kalıyor ki, ilk tırmanışta dikkatli olmak çok daha fazla enerji tasarrufu sağlıyor,” diyor Byrnes.
Byrnes, düşmeyi engelleyici stratejilerin hayvanlar aleminde istisna değil bir kural olduğunu söylüyor. Jimnastik salonunda ipe tırmanırken kollarınız titremeye başladığında, kaslarınızın yükseklerde güvende durmak için kökenleri tarihe dayanan bir mücadele verdiğini unutmayın.
