Fabrika Yasaları Nedir ?

Fabrika yasaları üç tanedir. Bunlar sırasıyla 1802, 1833, 1844 tarihli fabrika yasalarıdır. Bu yasalarda işçilerin 20 saatten fazla olan çalışma saatlerinin iyileştirilmesine yönelik maddeler yer alır, buna göre işçiler hayat kalitesini yitirmemek için günde en fazla 12 saat çalıştırılmalıdır. Ancak bunun istisnaları da mevcuttur. Örneğin bu yasalara göre çocukların 12 yaşından evvel çalışmasının engellenmesi de söz konusudur. Yani 12 yaşının altında olan çocukların hiç çalıştırılmaması öngörülmüştür. Ancak buna da bir istisna getirilerek çocuk işçilerin çalıştırılması yasaklanmış ancak ipekten ip üreten fabrikalarda çocuk işçi çalıştırılabileceği belirtilmiştir. O dönemde ipek çok önemli bir hammadde olması ve oldukça kıymetli bir ihracat ürünü olması hasebiyle çok önemli kabul ediliyordu ve bunun gerekirse çocuk işçilerin dahi çalıştırılabileceği savunuluyordu. 1802 tarihli fabrika yasasında fabrikalarda yasaların uygulanıp uygulanmadığını denetlemekle görevli bir mekanizma oluşturulması öngörülmüştü.1833 tarihi fabrika yasası 1802 tarihli fabrika yasasının yenilenmiş halidir. Bu yasada da yine çocukların asgari çalışma yaşı ve yetişkinler dahil günlük çalışma saatleri düzenlenmiştir. Çocukların çalışma yaşı ilk başlarda 10 olarak düzenlenmiş iken zaman içersinde bu yaş sınırı ilk önce 11 ve nihayetinde 12’ye çekildi. Bu durum çalışma koşullarının çocuklar açısından önemli bir şekilde iyileştirildiğinin bir göstergesi olarak kabul edilmektedir. Bu yasa çalışma koşulları ve saati olarak  kız ve erkek çocukları arasında herhangi bir ayrım yapılmamıştır. 1833 tarihli fabrika yasası oldukça önemlidir, bu yasa aslında sadece çalışma hakkını düzenlemez ayrıca çocukların eğitim hakkına ilişkin düzenlemeleri de bünyesinde barındırır. Bu yasada çocukların okula gitmesine yönelik bir hükümde vardır. Ancak uygulamada o dönemde çocukların okula gitme durumu, fabrikalarda çalışmaları sebebiyle pek de mümkün olmamıştır. 1833 tarihli fabrika yasasında çocukların oyun oynama hakkının bulunmadığı belirtilmiştir. Oyun oynamanın çocukların zihinsel gelişimine herhangi bir katkısı olmadı ve bu yüzden yasaklandığı belirtilmiştir. 1844 tarihli fabrika yasasında ise 1802 tarihli yasada olduğu gibi bir denetim mekanizması tesis etmek amaçlanmıştır. Buna yasa da ”iş müfettişliği” denilmiştir. Bu mekanizmada da kız erkek ayrımına değinilmemiştir.